I. Giới thiệu về cốm Bắc Hà
1. Bắc Hà ở đâu?
Nằm ở độ cao gần 1.000m so với mực nước biển, Bắc Hà là huyện vùng cao thuộc tỉnh Lào Cai. Nơi đây được ví như “cao nguyên trắng” bởi sắc mận nở rộ mỗi độ xuân về. Không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, Bắc Hà còn là điểm hẹn văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số và là thiên đường du lịch khám phá dành cho những ai yêu thích trải nghiệm đậm bản sắc vùng cao. 

Bắc Hà cách thành phố Lào Cai khoảng 65km, và cách Sa Pa khoảng 100km. Đây là vùng đất có khí hậu mát mẻ quanh năm, không gian thanh bình, được bao phủ bởi những triền núi, thung lũng xanh tươi và cánh đồng ruộng bậc thang thơ mộng.

2. Nguồn gốc cốm Bắc Hà
Cốm Bắc Hà có nguồn gốc từ những thửa ruộng bậc thang trùng điệp của huyện Bắc Hà, nơi có khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ, thích hợp để trồng lúa nếp. Giống lúa được chọn làm cốm thường là giống lúa nếp địa phương, mang đến hương vị thơm dẻo đặc trưng. Cốm Bắc Hà là một trong những đặc sản Bắc Hà nổi bật, nằm trong chuỗi ẩm thực Bắc Hà đặc sắc hấp dẫn du khách khi đến vùng cao nguyên trắng Lào Cai

Khi lúa vừa chín tới, hạt còn căng mọng, người dân sẽ tiến hành thu hoạch để làm cốm. Chính thời điểm thu hoạch này quyết định chất lượng cốm, bởi nếu lúa quá non thì hạt cốm sẽ nhão, còn nếu lúa quá già thì cốm sẽ cứng, mất đi độ dẻo. 

3. Hương vị đặc trưng của cốm Bắc Hà
Hương vị của cốm đặc sản Bắc Hà Lào Cai rất đặc biệt, mang trong mình sự thanh tao, mềm dẻo và mùi thơm nhẹ nhàng của lúa non. Cốm có thể ăn ngay khi còn tươi hoặc chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn như xôi cốm, bánh cốm, chè cốm hay cốm xào. Khi thưởng thức, cốm thường được ăn kèm với chuối chín hoặc dừa nạo để làm tăng thêm độ béo ngậy và vị bùi đặc trưng. 

II. Quy trình làm cốm Bắc Hà
Quy trình làm cốm Bắc Hà đòi hỏi sự tỉ mỉ và công phu. Sau khi lúa được gặt về, người dân sẽ đem đập để tách hạt, sau đó đem hạt lúa rang trên chảo gang lớn. Quá trình rang lúa phải diễn ra liên tục với mức lửa vừa phải để hạt lúa chín đều nhưng không bị cháy. Khi lúa đã dậy mùi thơm, người ta sẽ đổ ra mẹt lớn để nguội bớt trước khi đem giã.

Việc giã cốm cũng là một công đoạn quan trọng, phải thực hiện bằng tay với cối đá, mỗi lần giã phải đảo trộn liên tục để vỏ trấu bong ra mà không làm vỡ hạt cốm. Sau khi giã xong, cốm được sàng sảy nhiều lần để loại bỏ hết lớp vỏ trấu. Cốm Bắc Hà sau khi hoàn thành có màu xanh tự nhiên, hạt căng tròn, mềm dẻo, khi thưởng thức sẽ cảm nhận được hương của lúa non, vị bùi béo đặc trưng.

III. Các món ngon từ cốm Bắc Hà
1. Xôi cốm - Hương vị thân quen giữa lòng vùng cao
Mùi thơm từ cốm nếp Bắc Hà quyện cùng lá dứa thơm thơm khiến ai cũng bị hấp dẫn. Màu xanh của xôi hòa với màu vàng của đậu xanh, hạt sen cực bắt mắt. Thử một miếng xôi bạn sẽ cảm nhận được độ dẻo thơm, ngọt bùi mà món ăn mang lại, tất cả đều xuất phát từ hạt cốm tươi ngon của vùng “cao nguyên trắng”.

2. Chè cốm Bắc Hà - Mát lành ngày thu Tây Bắc
Chè cốm Bắc Hà dẻo thơm nức mũi, thêm màu xanh mướt cực hấp dẫn. Vị chè ngọt thanh, dừa nạo sợi béo béo, cốm nếp bùi bùi ăn rất hợp. Điểm đặc biệt làm nên sức hút của món chè này chính là hương thơm từ lá nếp hòa cùng vị cốm đặc trưng của núi rừng Bắc Hà khiến bạn càng ăn, càng mê.

3. Sữa chua cốm xanh - Sự kết hợp hiện đại và truyền thống
Nhắc đến món ăn làm từ cốm Bắc Hà được yêu thích hàng đầu chắc chắn không thể thiếu món sữa chua cốm xanh – một món tráng miệng thơm ngon và bổ dưỡng dành cho tất cả mọi người. Hạt cốm dẻo thơm hòa trong vị chua dịu mát lành của sữa chua, tạo nên sự kết hợp vừa quen vừa lạ, đầy quyến rũ.

4. Bánh chưng cốm dẻo
Tương tự như chiếc bánh chưng làm từ nếp, nhân của bánh chưng cốm Bắc Hà vẫn là thịt heo và đậu xanh quen thuộc. Song, vỏ ngoài được làm từ cốm xanh thay cho nếp tạo màu xanh đậm, mát mắt hơn, đồng thời hương cốm non giúp chiếc bánh thêm thơm ngọt, ấn tượng và mang đậm dấu ấn ẩm thực vùng cao.

5. Cốm dẹp trộn dừa dẻo
Cốm dẹp trộn dừa Bắc Hà là món ăn rất đặc sắc bởi hương cốm thơm ngon với màu xanh tự nhiên kèm những sợi dừa nạo trắng tinh. Vị cốm béo, dẻo, ngọt thơm mang đến một món ăn vặt dân dã nhưng đậm chất núi rừng, khiến ai một lần thưởng thức cũng nhớ mãi.

IV. Mua cốm Bắc Hà ở đâu?
1. Chợ phiên Bắc Hà
Diễn ra tại trung tâm thị trấn Bắc Hà, diễn ra mỗi thứ 7, chủ nhật từ sáng sớm đến khoảng 15h chiều. Đây là nơi diễn ra chợ phiên lớn nhất, với không khí văn hóa vùng cao đặc trưng và có rất nhiều quầy bán đặc sản, trong đó có cốm Bắc Hà. Cốm thường được bày bán quanh khu vực nông sản hoặc đặc sản vùng cao. Phải nói là như “cháy hàng” mỗi dịp mùa cốm tới.

2. Chợ văn hóa Bắc Hà
Một địa điểm gợi ý dành cho bạn để mua cốm là chợ văn hóa Bắc Hà. Đây cũng là nơi hàng năm thường diễn ra lễ hội cốm với tên gọi “Hương cốm cao nguyên” thường sẽ diễn ra vào ngày 23 - 24/9 tại chợ văn hóa Bắc Hà. Du khách đến Bắc Hà dịp này không chỉ được thưởng thức những hạt cốm dẻo thơm, mà còn được chứng kiến các công đoạn làm cốm và hòa mình vào cuộc thi chế biến các món ăn từ cốm của người dân bản địa.

Đây là dịp đặc biệt khi bạn không chỉ mua được cốm mà còn có thể tận mắt xem quy trình làm cốm truyền thống và tham gia trải nghiệm các món ăn được chế biến từ cốm như bánh cốm, xôi cốm, chè cốm,... rất thú vị.

3. Các cửa hàng bán đặc sản tại Lào Cai 
Ngoài chợ, cốm Bắc Hà còn được bán rộng rãi tại các cửa hàng đặc sản, khu du lịch và điểm bán tại TP. Lào Cai. Nếu không thể đến trực tiếp Bắc Hà, bạn có thể tìm cốm tại các cửa hàng ở Lào Cai hoặc liên hệ trước để đặt hàng. 

Tuy nhiên, bạn nên hỏi người dân địa phương các cửa hàng uy tín để mua, tránh việc mua phải hàng giả hàng kém chất lượng.

V. Mẹo chọn cốm ngon và cách bảo quản cốm Bắc Hà
Để chọn được cốm Bắc Hà ngon, bạn nên chú ý quan sát màu sắc và cảm nhận hương thơm. Cốm chất lượng thường có màu xanh non tự nhiên, hạt đều, căng mẩy và khi cầm cảm thấy mát tay. Mùi thơm của cốm phải nhẹ nhàng, thanh mát, mang hương lúa non đặc trưng. Nên tránh những mẻ cốm có màu vàng, hạt khô hoặc bị vụn nhiều vì đó có thể là cốm đã để lâu hoặc làm từ lúa chín quá.

Cốm tươi ngon nhất khi ăn trong ngày, nhưng nếu muốn để lâu hơn, bạn nên gói cốm bằng lá sen hoặc lá chuối để giữ hương thơm, sau đó bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Không nên bọc cốm kín bằng túi nilon vì sẽ làm cốm bị hấp hơi và nhanh hỏng. Nếu cần bảo quản dài hơn, có thể chia cốm thành từng phần nhỏ, bọc lá sen rồi cho vào túi kín và đặt trong ngăn đá, khi dùng chỉ cần để ra ngoài cho mềm tự nhiên trước khi ăn.